Over Extra Vierge Olijfolie

Olijfolie is een puur natuurproduct vol smaak, traditie en gezonde antioxidanten – ontdek hier hoe de oorsprong, productie en kwaliteit samenkomen.

Wat is olijfolie?

Olijfolie is het sap (olie) uit geperste olijven (duh).

De kwaliteit van olijfolie hangt af van de soort olijf, hoe de olijf wordt geteeld, de productiemethode, de rijpheid van de olijf en bijvoorbeeld de mate van oxidatie of raffinage. Goede kwaliteit is rijk aan gezonde vetzuren en antioxidanten. Slechte kwaliteit olijfolie bevat weinig tot geen gezonde vetzuren en polyfenolen (antioxidanten).

Hoe wordt olijfolie gemaakt?

Extra vierge en vierge olijfolie wordt gemaakt door olijven te malen en de pulp te persen. 

De stappen zijn:

1. Oogsten

De olijven worden geoogst zodra ze de juiste rijpheid hebben.
Groene olijven geven relatief minder olie, maar meer fruitige en pittige olie met hoog gehalte aan polyfenolen. Later geoogste, rijpere olijven, geven iets meer olie met een zachtere smaak maar een lager gehalte aan polyfenolen..

2. Reinigen

Na het plukken worden takken, bladeren en stof verwijderd en worden de olijven gewassen met koud water.

3. Malen

De hele olijven, inclusief de pitten, worden vermalen tot een pasta.
Het malen breekt de cellen open zodat de olie vrijkomt.

4. Malaxatie (mengen)

De olijvenpasta wordt langzaam gemengd bij lage temperatuur (onder 27°C).
Hierdoor vormen zich grotere oliedruppels.

5. Extractie

De olie wordt gescheiden van water en pulp door centrifugeren of persen.
Resultaat: een pure, koudgeperste olijfolie.

6. Filtratie

De meeste olijfolie wordt gefilterd om de laatste vaste deeltjes te verwijderen. Dan blijft de olijfolie veel langer houdbaar. Maar niet alle olijfolie wordt gefilterd.

Zeker in Italië is men dol op de "Novello". Dat is heel erg verse extra vierge olijfolie die direct na het persen ongefilterd wordt gebotteld en verkocht. Deze olijfolie bevat nog kleine restjes olijven, pit, schil en beetje water. Daarin zitten ook de in water oplosbare polyfenolen die bij gefilterde olijfolie eruit zijn gehaald.

Ongefilterde olijfolie heeft een beperkte houdbaarheid en het is onverstandig ongefilterde olijfolie meer dan 5 a 6 maanden na de oogst (dus tot uiterlijk mei) te kopen. Ongefilterde olijfolie die je na juni in de supermarkt ziet, kun je beter laten staan. Eigenlijk kun je beter alle olijfolie in de supermarkt laten staan (zie onze blog: Goede olijfolie uit de supermarkt?

De pulp die overblijft na het filteren, heet olijvenpulp (pomace).

7. Beoordeling van de kwaliteit

De olie wordt onder andere beoordeeld op zuurgraad, geur en smaak. 

• Extra vierge olijfolie: < 0,8% zuurgraad 
• Vierge olijfolie: 0,8 – 2% zuurgraad
• Lampante olijfolie: > 2%, niet geschikt voor consumptie (alleen voor raffinage)

8. Raffinage

Olie van slechte kwaliteit wordt geraffineerd om geur en onzuiverheden te verwijderen.
Zie hieronder voor meer over geraffineerde (olijf)olie. 

9. Pomace-proces

Na het maken van goede olijfolie blijft er een pulp over van stukjes olijven, pitten, schillen en meestal 2 a 3% resterende olie. Die olijvenpulp heet in het engels pomace. Om die resterende olie eruit te krijgen wordt onder meer het chemische middel hexaan en hoge temperaturen gebruikt. De olie die overblijft heet ruwe olijfpulpolie (Crude olive pamace) oil en die is zeker niet voor consumptie geschikt en zal worden geraffineerd.

Geraffineerde olie

Geraffineerde olie heeft eigenlijk niets meer met olijfolie te maken. Geraffineerde olie (ook avocado-, zonnebloem- en alle andere geraffineerde olie), is volledig gestript van alle gezonde bestanddelen en is een smaakloze, reukloze, vettige, geoxideerde, ongezonde substantie. Het is een volledig 'dode' olie. Deze olie mag niet als olijfolie worden verkocht. Maar als de fabrikant 5% extra vierge olijfolie toevoegt, dan mag de fabrikant weer "olijfolie" op het etiket zetten en deze rommel verkopen als "olijfolie". Zie ook onze blog: Geraffineerde olijfolie. Echt waar?

Waar bestaat olijfolie uit?

Olijfolie is een plantaardige olie die hoofdzakelijk bestaat uit enkelvoudig onverzadigd vetzuur en een heleboel gezonde bioactieve stoffen. Het verlaagt LDL-cholesterol, vermindert risico op hart- en vaatziekten, kan helpen bij bloedsuikerregulatie, etc. 

Wat is de samenstelling van olijfolie? Wat zit erin?

De precieze chemische samenstelling van olijfolie is afhankelijk van welke olijfsoort is geperst, waar die groeit, op welk moment de olijf is geoogst, hoe snel na de oogst wordt de olijf geperst, welke methode is gebruikt, de temperatuur, etc. Maar gemiddeld genomen is de samenstelling van goede olijfolie:

• Vetzuren (≈ 98%) – Die noemen we Triglyceriden en het zijn enkelvoudig onverzadige vetzuren gekoppeld aan glycerol. Deze zijn hart- en vaatvriendelijk, stabiel en gezond.
  • ~70–80% oliezuur (enkelvoudig onverzadigd)
  • ~10% palmitinezuur (verzadigd)
  • ~7% linolzuur (meervoudig onverzadigd)
• Natuurlijke bioactieve stoffen - Dat noemen we onverzeepbare fractie (≈ 1–2%) – Dit zijn natuurlijke bioactieve stoffen die niet-verteringsvetten zijn. Het bevat de meest waardevolle gezondheidsbevorderende stoffen zoals: meer dan 30 verschillende soorten Polyfenolen - Dat zijn kostbare antioxidanten met verschillende bittere en kruidige smaken. De meeste van deze polyfenolen zijn uniek voor extra vierge olijfolie. 
• Squaline - antioxidant, huidverzorgend 
• Tocoferolen - Vitamine E Fytosterolen - ook wel plantesterolen. In olijfolie ongeveer 80% ß-sitosterol en nog een aantal. Goed voor o.a. cholesterolbalans en celmembranen, neutraliseren vrije radicalen 
• Pigmenten zoals carotenoïden en chlorofyl - De chlorofyl zorgt voor de grassige geur, smaak en groene kleur van de olijfolie, is een antioxidant, beschermt tegen oxidatie is ontgiftend en is een teken van versheid.
• Carotenoïden zoals ß-caroteen, zijn sterke antioxidanten, helpen cellen beschermen, remmen oxidatie, zijn natuurlijk conserveermiddel en gezondheidsondersteuner.
• Natuurlijke aromatische verbindingen - geur en smaak

Alleen bij extra vierge olijfolie kunnen hoge niveaus van deze goede vetzuren en natuurlijke bioactieve stoffen worden verwacht. In bijvoorbeeld geraffineerde (olijf)olie zit alleen meervoudig onverzadigd vet zonder voedingswaarde of smaak en geen enkel spoor meer van de bioactieve stoffen. Weinig tt geen gezondheidsvoordelen.

Welke verschillende soorten olijfolie zijn er?

In Nederland zijn er eigenlijk maar 3 soorten olijfolie te koop:

1. Extra vierge olijfolie
2. Vierge olijfolie
3. Olijfolie

Het lijkt een klein verschil in naam, maar het verschil in kwaliteit kan niet groter zijn! 

In de EU verordening 2022/2104 zijn er echter 8 erkende soorten olijfolie. 

1. Extra vierge olijfolie
2. Vierge olijfolie
3. Lampante olijfolie
4. Ruwe pulpolie
5. Geraffineerde olijfpulp-olie
6. Olijfpulp-olie
7. Geraffineerde olijfolie
8. Olijfolie.

Een aantal daarvan zijn tussenproducten of industriële oliën die je niet in de winkel tegen zal komen.

1. Extra Vierge

Extra vierge olijfolie is de hoogste kwaliteitscategorie olijfolie. Het is puur natuur en zit tjokvol met gezonde vetten, antioxidanten zoals polyfenolen, toceferolen, oleuropeïne, vitamine E, oleocantal en ontstekingsremmende en gezondheidsbevorderende eigenschappen. Extra vierge olijfolie hoort thuis in je keuken, op je eettafel en in je medicijnkastje. Juist ook in Nederland. Gebruik het in, over en bij alle gerechten. Kook ermee, gebruik het puur of bak en braad ermee in pan en oven. 

2. Vierge olijfolie

Vierge (dus zonder "extra"), is de olijfolie van de eerste persing die niet aan de kwaliteitsnormen van extra vierge voldoet. Bijvoorbeeld de zuurgraad (zegt iets over het percentage slechte, zure olie), mag bij extra vierge niet hoger zijn dan 0,8%, bij vierge olijfolie mag de zuurgraad maximaal 2% bedragen. Deze kom je in Nederland niet heel vaak tegen.

3. Olijfolie

Deze zie je vaak in Nederland. De term "olijfolie" is volgens de EU-verordening: "olijfolie samengesteld uit geraffineerde olijfolie en olijfolie van de eerste persing." Het kleine verschil op het etiket lijkt onschuldig maar vergis je niet, de geraffineerde olijfolie is biologisch dood. Het is totaal smakeloos vet van slechte tot zeer slechte kwaliteit en ongezond omdat door het proces van raffineren, de organische verbindingen in deze olie zijn verbroken en daarmee is het een oxidant (net als roken en luchtvervuiling). 

Het is olie geperst van de pulp of drap van een tweede of derde persing, olie van olijven van een slechte of mislukte oogst, die te lang hebben gelegen, al aan het rotten zijn, aangevreten door insecten, etc. De pulp wordt verhit, chemisch behandeld en met behulp van chemische oplosmiddelen als hexaan wordt het laatste beetje olie eruit gehaald. Deze olie is geoxideerd en heeft geen enkel gezondheidsvoordeel. Sterker nog, het is ongezond. Maar volgens de wet hoeft de producent er maar 5% extra vierge olijfolie bij te doen en dan mag je "olijfolie" op het etiket zetten. 

In de supermarkt zie je heel veel "olijfolie", in doorzichtige plastic of glazen flessen. Er staat "olijfolie" op het etiket (zonder "extra" en "vierge") gevolgd door totaal onzinnige termen zoals traditioneel, blend, classico, classico orginal, gentle, mild, light, robusto, cucina delicata, etc. Allemaal marketingtermen zonder enige betekenis. 

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is geraffineerde (olijf)olie geen gezondere keuze om in te bakken of te braden. Door het raffinageproces is de olie geoxideerd en in de fles al ongezond voor je, dus lang vóór ze de pan bereikt. Dat deze olie bij ongeveer 210 graden pas zal gaan roken (verbranden) doet er niets aan af dat deze olie nog voor het verhitten al slecht voor je is. 

De natuurlijke antioxidanten en polyfenolen – die extra vierge olijfolie juist gezond en zo stabiel zodat deze hogere temperaturen aankan – zijn er volledig uitgehaald.
Daarom is het juist extra vierge olijfolie die het beste bestand is tegen hitte, én die haar gezondheidsvoordelen behoudt, zelfs bij koken. Zie bijvoorbeeld dit artikel: What does smoke point tell us about EVOO?

Wat is extra vierge olijfolie?

Extra vierge olijfolie is de hoogste kwaliteitscategorie olijfolie. Dit in tegenstelling tot "vierge olijfolie" en "olijfolie". 

De term "extra vierge" is een wettelijk beschermde term, zoals vastgelegd in EU-verordening 2022/2104 en 2022/2105. De wettelijke regels in deze verordeningen voor (extra vierge) olijfolie, zijn bedoeld om de consument te beschermen tegen misleidende informatie over de kenmerken van de olie zoals samenstelling, kwaliteit, oorsprong, categorie en productiemethode. Alleen olijfolie die aan strikt wettelijke, chemische en sensorische eisen voldoet, mag het predikaat "extra vierge" dragen. Daarnaast zijn er wettelijke regels omtrent de verpakking, verwerking, productie, het etiket, etc.

Wat betekent "Extra Vierge"?

"Extra vierge" in het Frans betekent letterlijk "extra maagdelijk". "Extra" verwijst naar de hoogste kwaliteitsklasse en "vierge" naar "maagdelijk" en dat verwijst naar onbewerkt en puur. De term "extra vierge" verwijst dus naar de hoogste kwaliteit, pure en onbewerkte olijfolie. 

In de Nederlandse taal bestaat geen eigen woord voor Extra vierge. Wij hebben blijkbaar besloten om de Franse term te lenen maar wij hebben het wel omgedraaid. In het Frans zegt men: "Huile d'olive vierge extra". En wij zeggen: "extra vierge olijfolie". Al hoor je in Nederland ook vaak de Engelse variant: "extra virgin" olijfolie.

Wat zijn de kwaliteitseisen voor Extra Vierge olijfolie?

Extra vierge olijfolie is een van de strengst gecontroleerde en gereguleerde voedingsmiddelen die er zijn. Het moet voldoen aan allerlei kwaliteitsnormen. Natuurgetrouwe, onafhankelijke, kwaliteitsmetingen die de versheid, zuiverheid en samenstelling van de olie bepalen. Dit betreft metingen in een laboratorium die de samenstelling van de olijfolie vaststellen, maar vereist is ook een panel van getrainde professionals die de olijfolie ruiken en proeven.

In haar verordeningen 2022/2104 en /2105, stelt de Europese Unie ook wettelijke eisen aan het productieproces, de opslag, beperkingen op blending / menging, etikettering, verpakking en het vervoer van olijfolie. 

1. Wetenschappelijk, analytische kwaliteitseisen

Om als extra vierge te worden geclassificeerd, moet de olijfolie worden getest in een onafhankelijk laboratorium en voldoen aan de volgende wetenschappelijk vastgestelde, gecontroleerde, Europees uniforme normen:

• Lage zuurgraad: gelijk aan of minder dan 0,8% (uitgedrukt als oleïnezuur).
  → Hoe lager de zuurgraad, hoe beter de kwaliteit en hoe verser de olijven waren bij persing.
• Lage peroxidewaarde: gelijk aan of minder dan 20 meq O₂/kg. Dit geeft aan hoe geoxideerd (ranzig) de olie mag zijn. Hoe lager, hoe frisser de olijfolie.
• UV-absorptie (K232 ≤2,50, K270 <0,22, ΔK <0,01): deze waarden meten de mate van oxidatie, raffinage en vervuiling.
• Vetzuurethylesters: (FAEE) ≤35mg/kg. Laag wijst op verse en gezonde olijven. Hoger wijst op overrijpe of gefermenteerde olijven.
• Vetzuursamenstelling, met inbegrip van transisomeren
• Totaal cerasgehalte: ≤ 150mg/kg. Geeft aan wat het gehalte is aan wasachtige stoffen die van nature voorkomen op de schil van de olijf. Een te hoog gehalte geeft aan dat waarschijnlijk is bijgemengd met slechte kwaliteit olijfolie zoals pomace of geraffineerde olie
• Glycerol-2-monopalmitaat: De verhouding vetzuren -triglyceriden- is als een soort vingerafdruk voor olijfolie en bewijst authenticiteit.
• En nog veel meer zoals: totaal transoliezuurisomeren, stigmastadiënen, ∆ECN 42-waarde, 2-positie verzadigde vetzuren in Triglyceriden, cholesterol, brassicasterolm campesterolm stigmastreol, schijnbare ß-sitosterol, erytrodiol, uavol, etc. 

2. Zintuigelijke of organoleptische eisen, dat wil zeggen ruiken en proeven

De kwaliteit van olijfolie wordt niet alleen gemeten middels microbiologische analyses in laboratorium, maar ook zintuigelijk (ook wel sensorisch of organoleptisch), oftewel met onze zintuigen zoals ruiken en proeven.

De olijfolie wordt dus ook door mensen beoordeeld. In de verordeling staat: "Voor het beoordelen van de organoleptische kenmerken van bij de eerste persing verkregen oliën dienen panels van geselecteerde en getrainde proevers worden samengesteld."

Smaken en geuren van olijfolie worden bepaald door veel factoren zoals de variëteit, rijpheid, klimaat, oogstmethodiek, transport, persen en opslag. De olie van een niet-rijpe groene olijf ruikt en smaakt bijvoorbeeld meer grassig, en die van een rijpere olijf smaakt en ruikt meer boterig, bloemig of zelfs zoetig.

Naast deze positieve smaken en geuren zijn er ook negatieve, zogenaamde defecten. Zo kan een olijfolie ranzig, muf, modderig, beschimmeld, gefermenteerd, metalig, etc., ruiken en/of proeven en dat is niet goed. Een EVOO mag geen enkel defect bevatten. Omdat de smaakpapillen in de mond enkel zoet, zuur, zout, bitter en umami waarnemen, is onze neus erg belangrijk tijdens de analyse.

Naast laboratoriumtests wordt olijfolie dus ook geroken en geproefd door een erkend panel van olijfolie experts. Zij beoordelen:

• Fruitigheid (positieve geur en smaak van verse olijven)
• Afwezigheid van defecten. Een defect is dan bijvoorbeeld dat de olie ranzig is, of muffig ruikt of smaak. Alleen olie zonder merkbare gebreken en met een positieve fruitige smaak mag het label extra vierge dragen. Er is een aantal defecten zoals ranzigheid, muffig, Zo kan een olijfolie ranzig of muf ruiken of smaken. Of geur, schimmel of azijnzuur
  
  

3. Productie-eisen

• De olie moet uitsluitend met mechanische middelen worden gewonnen. Mechanisch betekent hier: 'niet chemisch'. Dat wil zeggen dat er geen chemische (oplos)middelen of bewerking gebruikt mag worden om de olie uit de olijven te halen. Dat wordt wel gedaan met geraffineerde olie. Voor extra vierge mag je de olijven alleen malen en persen volgens een bepaald protocol en verder niets. 
• De olijven moeten vers en gezond zijn bij de oogst. Een olijf is vrij gevoelig voor bederf dat inzet zodra de olijf van de boom wordt gehaald. Omdat de kwaliteit van de olijf al snel achteruit gaat, haasten de boeren zich om de olijven binnen enkele uren na ze van de boom zijn gehaald, schoon te spoelen met water, te malen, te persen en de olijfolie op de juiste manier op te slaan.

• De olie moet koud geperst worden. Tegenwoordig wil dat zeggen dat de olijven bij een temperatuur onder 27°C, moeten worden verwerkt. Dit omdat anders de smaak en voedingsstoffen te snel achteruit gaan. Net als andere verse producten die je niet te lang warm kunt bewaren. Geraffineerde olie wordt altijd gekookt om onzuiverheden te verwijderen. Dat mag dus niet met extra vierge olijfolie.

Samengevat

De kleur van olijfolie

De kleur van olijfolie kan enorm variëren van groen naar geel. Dat heeft met name te maken met het moment van oogsten van de olijven. Olijven aan de boom beginnen allemaal helder groen. De meeste olijven zijn in augustus en begin september nog grotendeels groen en vanaf december tot in januari zijn ze bijna allemaal donker paars, bijna zwart. Als je in in de derde week van oktober oogst in Italie, dan zijn de meeste olijven nog groen met al wat paars en een aantal zijn al paars tot donker paars. 

Als je olijven vroeg in het seizoen oogst en perst, dan zijn de olijven nog groen omdat de niveaus chlorofyl relatief hoog ligt. Dan kun je verwachten dat je olijfolie ook wat groener van kleur is en je krijgt wat groene aroma's zoals vers gras, artisjok en tomatenblad. 

Als je wat later oogst dan zijn de olijven wat meer paars tot donkerpaars. Dat komt omdat de niveaus chlorofyl lager zijn en carotenoïden, zoals ß-caroteen en luteïne, relatief wat hoger. Dat zijn de natuurlijke pigmenten die de olijfolie iets geler tot goudkleurig maakt en geven een wat meer zachte, rijpere smaak aan de olijfolie Dan proef je iets meer tonen zoals amandel, appel en banaan. 

Een olijfboer kan dus met het moment van oogsten veel bepalen over de smaak, samenstelling, kwaliteit en kleur van de olijfolie. De kleur mag echter niet meewegen in de officiële beoordeling of het extra vierge olijfolie is of niet. Om het panel van professionele proevers niet te beïnvloeden met de visuele aspecten zoals de kleur (en de verpakking) van de olie, wordt de olijfolie blind geproefd in speciale blauwe proefglaasjes.

De beste olijfolie herkennen

De beste olijfolie kun je herkennen door de olie te ruiken en te proeven. Maar in de winkel kan dat bijna nooit en online al helemaal niet. Kun je de beste olijfolie ook herkennen zonder te proeven? Net als bij het kopen van wijn is dat lastig.

Als je wel kunt proeven

Dan is het makkelijk. Olijfolie proeven lijkt een beetje op wijnproeven: je beoordeelt geur, smaak en mondgevoel. Olijfolie kun je zo uit de fles vanaf een lepel proeven. De meeste mensen kijken een beetje vies als je voorstelt om olijfolie eens puur te proeven, dus zonder brood. Ze verwachten dat pure olijfolie vies zal zijn. Begrijpelijk omdat wij Nederlanders de smaak van olijfolie uit de supermarkt gewend zijn; vlak, licht ranzig en wat vettig. Niet lekker! Extra vierge olijfolie hoort lekker te zijn! Je verwacht toch ook niet dat olijven vies, vlak, vettig en ranzig smaken? Waarom verwacht je dat dan wel van olijfolie?

Heb jij olijfolie in je keuken staan? Kijk eerst even naar de ten minste houdbaar datum en hoelang de olijfolie al open is. Heb je de fles al langer dan een half jaar? Is de tenminste houdbaar tot datum verlopen en staat de fles al maanden open, gooi deze dan maar weg.

Olijfolie ruiken

Is het een verse olijfolie? Pak dan een eetlepel en giet er wat olijfolie op. Warm het even op in je handpalm. Ruik aan de olie. Ook al weet je niet wat je kunt verwachten, toch weet je neus direct of het een frisse, verse olie is of een oude die niet goed meer is. Olijfolie is dan wel een vet, maar het hoort niet vettig of ranzig te ruiken. Net als vis, die hoort ook niet naar vis te ruiken. Ruikt het vlak, metaalachtig, muffig, naar oude noten, aarde of gewoon ranzig? Proef hem dan niet en gooi hem weg. Het is oude of slechte kwaliteit olie, die is ongezond en kun je beter niet eten. 

Ruikt je olijfolie nog goed? Olijfolie dient fris, fruitig en vers te ruiken. Misschien ruik je een hint van gras, groene bladeren of een vleugje appel, tomaten, artisjokken, etc. Er zijn 1500 verschillende soorten olijven uit verschillende landen en elke goede extra vierge olijfolie heeft zijn eigen specifieke geur en smaak. Ruikt je olijfolie goed, dan kun je proeven. 

Olijfolie proeven

Slurp de olijfolie van de lepel en rol de olie door de mond terwijl je langs je mondhoeken en je wangen lucht naar binnen slurpt, ongeveer zoals bij wijn, om de aroma's te verspreiden. 

Wat kun je proeven? 

Over smaak valt te twisten en niemand kan een ander vertellen wat hij of zij lekker moet vinden. Maar hoe weet je of een olijfolie ook de beste olijfolie is? Er is immers een enorm aanbod van verschillende soorten en veel verschil in kwaliteit. Net als bij wijn is er de beste, premium extra vierge olijfolie en zeer slechte olijfolie en een heleboel er tussenin. En je wilt natuurlijk de beste olijfolie en niets minder!

Afgezien van de smaak en de vraag of je een bepaalde extra vierge olijfolie lekker vindt of niet, heeft de beste extra vierge olijfolie altijd een goede balans tussen vers en fruitig, iets bitter en hoe dan ook een bepaalde mate van scherpheid in je keel. Kenners zeggen dat de kwaliteit van de olijfolie in het hoestje zit. Lees dit maar eens: Why Olive Oil's Quality is in the Cough.

• Fruitigheid. Hoe levendig en vers de olijfolie smaakt
• Bitterheid. Olijven die je zo van de boom haalt zijn heel bitter en dat proef je in de olijfolie. Hoe vroeger de oogst, hoe meer bitter de olijfolie. Hoe later en hoe rijper de olijven, hoe zachter de olijfolie (en over het algemeen minder polyfenolen)
• Peper in je keel! Na het doorslikken moet er altijd, met even vertraging, een kriebel in je keel komen en zul je een kuchje vaak niet kunnen onderdrukken. Dat is goed! Dit is het prikkelende effect van de gezonde polyfenolen (antioxidanten) in extra vierge olijfolie. 

Als je niet kunt proeven

Als je een extra vierge olijfolie wilt kopen kun je die vaak niet eerst proeven. Bij een online winkel wordt proeven natuurlijk heel lastig, maar ook bij de meeste gewone winkels is de kans klein dat je de olijfolie eerst kunt proeven. Ook al kun je niet proeven, toch heb je nog drie bronnen van informatie: De fles, het etiket en de prijs.

1. De Fles of bag in box

Echte extra vierge olijfolie is licht-, en luchtdicht verpakt. Oftewel in een donkere afgesloten fles of in een bag in box (een blik staat leuk maar blijft minder lang goed).

Licht en lucht hebben namelijk een negatieve invloed op de kwaliteit. Zet je doorzichtige fles extra vierge olijfolie in de zon dan gaat de kwaliteit heel snel achteruit. Je mooie olijfolie wordt in een aantal dagen steeds ranziger, vlak en muf. Doorzichtige flessen kun je dan ook beter laten staan. 

2. Wat moet er op het etiket staan bij extra vierge olijfolie?

Hoe lees je het etiket van een fles olijfolie? Op het etiket van de verpakking van extra vierge olijfolie moet tenminste staan: 

• "Extra vierge olijfolie, rechtstreeks uit olijven en uitsluitend op mechanische wijze verkregen olijfolie van superieure kwaliteit".

Mechanisch wil zeggen: niet chemisch. De producent mag dus geen chemische middelen gebruiken om de olie uit de olijven te krijgen. 

De term “Extra Vierge” is overigens de Franse benaming en in Nederland wordt ook wel het Engelse: “Extra Virgin” of het Italiaanse: “Extra Virgine”, gebruikt maar het gaat over hetzelfde. 

Staat er iets anders dan Extra Vierge op de fles? Staat er bijvoorbeeld alleen “Vierge olijfolie” (of Virgin) zonder “Extra”, of zelfs alleen "olijfolie", laat de olie dan staan. Dat is lage kwaliteit olijfolie.

Laat de fles ook staan als er ergens mixed, blended, light of gemengd, staat. Allemaal onzin termen verzonnen door marketing. Dat is vrijwel zeker geen extra vierge olijfolie.

Oogstdatum of jaar van de oogst.

Een premium kwaliteit extra vierge olijfolie zal altijd het jaar van de oogst vermelden.

Alleen als de extra vierge olijfolie 100% olijfolie van dezelfde oogst is, mag het oogstjaar (of datum) op de fles worden vermeldt. Staat er geen oogstjaar op het etiket, dan kun je ervan uitgaan dat het een blend is van verschillende jaren. Dat is natuurlijk niet wat je wilt. Olijven worden 1 keer per jaar geoogst. De meeste in de herfst, sommige nog in december of zelfs januari. Als een producent nog wat olie van vorig jaar overheeft die toch verkocht moet worden, dan mengt de producent de olie van vorig seizoen met de oogst van het nieuwe seizoen. Dan mag je dus niet het oogstjaar op het etiket vermelden. Vraag is of de producenten zich daaraan houden. Daarom kopen nooit in bij de groothandel.

Wij kopen onze extra vierge olijfolie uitsluitend direct in bij relatief kleine boeren die wij persoonlijk kennen. Voordeel is dat wij weten dat het echte kwaliteit is. Inkopen bij kleine boeren die geweldige extra vierge olijfolie maken, heeft als nadeel dat deze prachtige olijfolie vaak nog voor het nieuwe seizoen al uitverkocht is.  Dat is lastig voor onze voorraad, maar wij zien het als een positief nadeel. Dentri produceert bijvoorbeeld maar 500 flessen per jaar! Die zijn vaak voor het begin van het nieuwe seizoen allang uitverkocht maar de olijfolie is geweldig en dus is het waard om soms even te moeten wachten op nieuwe voorraad. 

Herkomst, plaats van oorsprong

Voor extra vierge olijfolie is het vermelden van de plaats van oorsprong verplicht.

Komt de olijfolie 100% uit Italië dan moet je dat op het etiket vermelden. Komt de olie uit Tunesië dan moet je dat erop zetten. 

Natuurlijk springen handige producenten in het gat van de nietsvermoedende, maar onwetende consument en bedenken allerlei trucjes waardoor het lijkt alsof de olie uit bijvoorbeeld Italië komt zoals: "Oliva Toscana", "La Española", "Olitalia", etc. Allemaal marketing trucjes die lijken te verwijzen naar de geografische oorsprong, maar het zegt niets.

Vaak staat op het etiket “verpakt in Italie” of, samengesteld met “olijven uit de Europese Unie”. Dat is niet wat je wilt zien! Je gaat ervan uit dat een fles met een Italiaans klinkend merk en een etiket vol Italiaans klinkende termen, ook olijfolie uit Italie moet zijn. Helaas. Italiaanse olijfolie wordt gezien als de beste in de wereld dus maken de boeven daar misbruik van. Met handige taal- en marketingtrucjes lijkt het op olijfolie uit Italie maar feitelijk is het een olijfolie uit een ander land dat naar Italie is verscheept en daar is verpakt in een mooi flesje met een Italiaans etiket.

Deze nepolijfolie, waarvan wordt gesuggereerd dat deze in Italie is geproduceerd, wordt verkocht aan de supermarkten in landen waar de meeste consumenten niet echt bekend zijn met goede olijfolie zoals Nederland en Duitsland.

Op het etiket van geraffineerde olijfolie mag geen oorsprong worden vermeldt. 

Andere vermeldingen op het etiket

Vaak staat er allerlei onzin op het etiket. Je gaat ervan uit dat een fles met een Italiaans klinkend merk en een etiket vol Italiaans klinkende termen, ook olijfolie uit Italie moet zijn. Helaas. Italiaanse olijfolie wordt gezien als de beste in de wereld dus maken de boeven daar misbruik van. Met handige taal- en marketingtrucjes lijkt het op olijfolie uit Italie maar feitelijk is het een olijfolie uit een ander land dat naar Italie is verscheept en daar is verpakt in een mooi flesje met een Italiaans etiket. Het is algemeen bekend dat Italië meer extra vierge olijfolie exporteert dan produceert. In 2024 exporteerde Italië ongeveer 344.000 ton olijfolie, maar produceerde slechts 250.000 ton. 

Deze nepolijfolie, waarvan wordt gesuggereerd dat deze in Italie is geproduceerd, wordt verkocht aan de supermarkten in landen waar de meeste consumenten niet echt bekend zijn met goede olijfolie zoals Nederland en Duitsland. Producenten krijgen daarvoor regelmatig boetes opgelegd maar de fraude levert meer op dan het kost. 

Teksten als “verpakt in Italie” of, samengesteld met “olijven uit de Europese Unie”, is wat je liever niet ziet. Ook termen zoals: light, traditionele olijfolie, blend olijfolie, classico, classico orginal, gentle, mild, robusto, cucina delicata, etc., is allemaal marketing flauwekul. 

3. De Prijs

Als je de fles en het etiket hebt gekeken, kijk dan naar de prijs. De derde en heel belangrijke bron van informatie.

Goedkope olijfolie

Iedereen weet heus wel dat een halve liter olijfolie die bij de supermarkt €6,95 kost, niet de beste olijfolie is. Dat kan gewoon niet. De productiekosten van een halve liter echte mediterrane extra vierge olijfolie die met liefde en met respect voor de natuur is geproduceerd, bedragen tenminste €8 tot €10 in het land van herkomst. Dezelfde halve liter olijfolie moet in Nederland in de winkel tenminste €16 – €20 opbrengen anders wordt erop verloren.

Je kunt je dus afvragen wat voor olijfolie je krijgt als je een halve liter bij de supermarkt koopt voor €7 of minder. Daar gaat de btw af, de prijs van de fles, de dop en het etiket, de marge voor de supermarkt, de marge voor de groothandel, het vervoer, de marketing, etc. Dan hou je heel weinig over voor de olie zelf en bij te lage prijzen kunnen de boeren ook niet overleven. 

De goedkope extra vierge olijfolie kan ook bijvoorbeeld gemengde olie uit verschillende landen zijn. Dan zie je op het etiket zoiets als: “mengsel van olijfoliën van oorsprong uit de Europese Unie en van buiten de Europese Unie". 

Een hogere prijs voor extra vierge olijfolie

Echte extra vierge olijfolie wordt geperst van hoge kwaliteit olijven die met liefde en passie voor de natuur zijn geteeld en verwerkt. Een hogere prijs garandeert niet dat je de beste olijfolie te pakken hebt, maar je vergroot je kansen wel aanzienlijk! Kortom, laat goedkope olie staan. Betaal een goede prijs voor de boer (wij kopen direct in bij de boer) en verwen en verras jezelf en anderen met een echt goede, gezonde extra vierge olijfolie. 

Wat betekent koud geperst? 

Olijfolie mag alleen extra vierge heten als de producent kan bewijzen dat de temperatuur tijdens de persing onder de 27 °C is gebleven en dat alleen mechanische (dus niet chemisch) persing werd gebruikt.

Vroeger werden de olijven geperst in rieten matten en de olie die daaruit kwam was extra vierge olijfolie van eerste koude persing. Vervolgens werd kokend water over de overgebleven pasta gegoten om het laatste beetje olie uit die pasta te krijgen. Dat was de tweede persing en die was duidelijk niet koud. De olijfolie die zo werd verkregen was niet te eten en werd met name gebruikt als lampenolie (lampante olijfolie), het smeren van wagenwielen, etc. De Romeinen gebruikte deze lampante olijfolie voor de slaven. 

Wat betekent eerste persing?

Olijfolie van de eerste persing is de olijfolie die je krijgt als je goede kwaliteit olijven maalt en voor de eerste keer perst. Dat is goede kwaliteit olijfolie. De pasta die overblijft na de eerste keer persen kun je, meestal met behulp van chemische middelen of verhitting, nog een keer persen. De olie die je krijgt van zo'n tweede persing is per definitie niet van goede kwaliteit en kan nooit extra vierge olijfolie opleveren. 

 Deze pagina is nog in ontwikkeling en wordt regelmatig aangevuld.

Verder lezen: Bewaren & kwaliteit · Feiten & fabels